HOMEOPATIA
Stanowisko Komisji ds Etyki Lekarskiej Śląskiej Okręgowej Izby Lekarskiej w Katowicach w sprawie decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, który po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego z urzędu uznaje za praktykę ograniczającą konkurencję zawarcie przez Naczelną Izbę Lekarską porozumienia ograniczającego konkurencje na krajowych rynkach sprzedaży produktów leczniczych homeopatycznych wydawanych z przepisu lekarza, polegającego na ograniczaniu dostępu do tych rynków przedsiębiorcom prowadzącym sprzedaż ww. produktów leczniczych, wskutek ograniczenia lekarzom i lekarzom dentystom możliwości ordynowania tych produktów w wyniku przyjęcia przez Naczelną Radę Lekarską stanowiska, iż stosowanie homeopatii stoi w sprzeczności z zasadami etyki lekarskiej i nakazuje zaniechanie jej stosowania.
Stanowisko
Komisji ds Etyki Lekarskiej Śląskiej Okręgowej Izby Lekarskiej w Katowicach
z dnia 23.09.2011 r. w sprawie decyzji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta
Decyzja Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta z dnia 25.07.2011 narusza obowiązujące w Polsce zasady prawne, a w szczególności - konstytucyjną normę Art. 68. Konsytuacji RP
1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
Z normy tej wywodzą się uregulowane odpowiednimi zapisami Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty oraz Ustawy o Prawach pacjenta i Rzeczniku praw pacjenta stanowiące rozwinięcie konstytucyjnej normy odnoszącej się do warunków i zakresu świadczeń opieki zdrowotnej, a w szczególności zgodnie z Art. 6. Ustawy o Prawach pacjenta
1. Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.
Ponadto zgodnie z art. 4 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty : Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód (czym za art. 2 cytowanej ustawy jest udzielanie świadczeń zdrowotnych), zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
Stąd też należy uznać, że nie można od lekarzy żądać, ani nawet oczekiwać, by zalecali pacjentom stosowanie metod, z tą wiedza niezgodnych.
W uzasadnieniu decyzji Urzędu Ochrony Konkurencji I Konsumenta, stwierdzającej iż stanowisko Naczelnej Izby Lekarskiej, zabraniające lekarzom przepisywania na receptę niektórych produktów dopuszczonych do legalnego obrotu, naruszyło prawo antymonopolowe, uznano, że jeśli coś jest legalnie dopuszczone do obrotu równoczesne spełnia wszelkie standardy wymagane od metody leczniczej. Tak jednak nie jest, gdyż art. 57. Kodeksu Etyki Lekarskiej wskazuje wyraźnie, że
1. Lekarzowi nie wolno posługiwać się metodami uznanymi przez naukę za szkodliwe, bezwartościowe lub nie zweryfikowanymi naukowo. A tymczasem leki homeopatyczne nie są zweryfikowane naukowo!
Ponadto punkt 2. art. 57 wskazuje: Wybierając formę diagnostyki lub terapii lekarz ma obowiązek kierować się przede wszystkim kryterium skuteczności i bezpieczeństwa chorego oraz nie narażać go na nieuzasadnione koszty. A nie ma żadnych przesłanek potwierdzających skuteczność homeopatii.
W tym kontekście niezrozumiałe jest podnoszenie w uzasadnieniu decyzji tezy, że Stanowisko Naczelnej Izby Lekarskiej z dn. 4 kwietnia 2008 r. miałoby być sprzeczne z postanowieniami art. 57 Kodeksu Etyki Lekarskiej - przeciwnie, ono jest z tymi zasadami w pełni zgodne, a dokładnie właśnie z tych zasad wypływa. Natomiast skoro metody homeopatyczne nie mają waloru metod uznanych przez wiedzę medyczną tym samym ich stosowanie narusza art. 6.1 Ustawy o Prawach pacjenta.
W Polsce wolność działalności gospodarczej jest także norma konstytucyjną:
Art. 20. Konstytucji RP mówi:
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej
oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.
Jednakże nie może ta norma być uważana za wyższą od konstytucyjnych norm odnoszących się do
ochrony praw człowieka, o czym decyduje
Art. 5 Konstytucji RP mówiący, że:
Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. a takim prawem człowieka jest prawo do należytej opieki zdrowotnej (cyt. Art. 68 Konstytucji RP),
Podobnie jak zgodnie z norma konstytucyjną władze publiczne mają obowiązek ochrony obywateli
przed działaniami zagrażającymi zdrowiu. Zgodnie z:
Art. 76 Konstytucji RP -
Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami
rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa.
Idąc topem rozumowania UOKiK należy przyjąć, że skoro coś jest dopuszczone do legalnego handlu w Polsce, to lekarzom nie wolno informować pacjentów o tego szkodliwości, a więc skoro np. alkohol i papierosy są dopuszczone do legalnego handlu, to nie wolno mówić, że są szkodliwe dla zdrowia, bo może „przypadkiem” spaść ich sprzedaż.
Jednakże niezależnie od powyższej analizy, należy zwrócić uwagę na inne, a niemniej ważne aspekty powyższej decyzji:
1. Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza, lekarze są jedyną grupą zawodowa uprawnioną do leczenia, a tym samym tylko lekarze mogą ustalić co jest, a co nie jest uznaną metodą terapeutyczną. Zabranianie lekarzom, a także ich przedstawicielstwu, jakim jest Naczelna Izba Lekarska, podejmowania takich decyzji, stanowi o przekroczeniu uprawnień przez Prezesa UOKiK
2. Decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dn.25.07.2011 owszem chroni konkurencję, ale już nie konsumentów- bowiem konsumenci mają prawo nie tylko do funkcjonowania w przestrzeni wolności gospodarczej, ale także do obrony przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu i bezpieczeństwu. O tej funkcji, regulowanej art. 76 Konstytucji RP Prezes UOKiK zdaje się zapominać.
3. Zgodnie z Art. 6 KEL Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod postępowania, które uzna za najskuteczniejsze. Powinien jednak ograniczyć czynności medyczne do rzeczywiście potrzebnych choremu zgodnie z aktualnym stanem wiedzy. Tymczasem Presez UOKiK swoją decyzją chce ograniczyć tą swobodę lekarzom i ich legalnemu przedstawicielstwu.
Na podstawie wyżej przedstawionej analizy po raz kolejny okazuje się, że dla niektórych instytucji wybiórczo potraktowany legalizm jest ważniejszy od gradacji norm prawnych, a już na pewno ważniejszy od norm etycznych.
Nie można zgodzić się z tym, że ochrona konkurencji gospodarczej jest ważniejsza niż zdrowie i bezpieczeństwo obywateli, a co za tym idzie, by opinie i stanowiska, wynikające z działań zmierzających do zapewnienia bezpiecznego i skutecznego, zgodnego z aktualna wiedzą medyczną leczenia, a więc działania osadzone zarówno w najlepszej tradycji etyki lekarskiej jak i w prawie (art. 5, art.68 i art.78 Konstytucji RP, art. 4 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty oraz art.6 ustawy o prawach pacjenta), dokonywane bądź przez poszczególnych lekarzy, bądź ich przedstawicieli, w tym samorząd lekarski, podlegały ukaraniu!
Wynikałoby z tego, że karaniu podlegać może działanie zgodne z prawem, a to jest sprzeczne z konstytucyjną normą stanowiąca, że Polska jest państwem prawa. Art. 2. Konsytucji RP: Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
W kwestii wypisywania pacjentom recept na leki homeopatyczne, zaistniał konflikt wartości - z jednej strony takie wartości jak wolność gospodarcza i dobro podmiotów rynku, z drugiej prawa pacjenta, w tym prawo pacjenta do leczenia zgodnego ze standardami aktualnej wiedzy medycznej i bezpieczeństwa oraz prawa lekarzy do swobodnego wyboru metod leczenia.
Powstaje pytanie - czy jest to dowód niespójności prawa, czy też przedkładania wartości gospodarczych nad wartości humanistyczne, a także ponad prawa konstytucyjne. Odpowiedź na nie jest oczywista.
dodał
Rafał Kiełkowski
